کتاب «دیدن وندیدن »، گزیده گفتار ونوشته های محسن مخملباف از 1375تا1380 است . چاپ اول این کتاب درسال 1381 توسط نشر نی انجام شده است . کتاب دارای 6 بخش است که در408 صفحه تنظیم گردیده است . بدون آن که جملات تایید یا تکذیب شوند ویا درباره شخصیت وافکارنویسنده واکاوی صورت گیرد جملات برگزیده ای از این کتاب ارائه می گردد .

1-برای آن که کسی باشی همیشه احتیاج به یک کس دیگر هست که تو برای اوکسی باشی.

2- غرب باچشم باز زندگی می کند .آدم های غربی برونگراهستند وبه چشم، خیلی احتیاج دارند اما شرق مثل بوداست که چشمهایش را بسته ودستش را به سرش گذاشته است و انگار دارد به جهان درون خودش خداوار فکر می کند درست مثل یک جنین که از جهان بیرون از خودش بی خبر است وبرای او همه چیز به جهان خودش محدود می شود .

3- کار هنرمند ، حیرت کردن است نسبت به هستی وبیان این حیرت برای مخاطب. اگر حیرتی درکار نباشد هنری اتفاق نمی افتد برای آن که همه چیز همان قدر حیرت آور است که عادی است .

4- ما درشرق بلدیم نسبت به هرپدیده کلی وجزئی حیرت نشان دهیم واز حیرت ، غرق لذت شویم وبه کشف وشهود بپردازیم اما غرب همه چیز را یاکشف کرده ویابه هر ناشناخته ای چون موضوعی سر وساده که یک روز بالاخره آن راکشف می کند نگاه می کند .

5- تصور می کنم هر موجودی از جمله انسان ، هسته یک هستی روبه گسترش است وباتخیل ،تصور ،گفتار وعملش ، جهان خود رامی سازد ، محدود می کند یاگسترش می دهد .... هر مخلوقی خود ، دوباره خالق خویش وخالق جهان خویش است .... از این رو گاهی این جهان آنقدر بزرگ است که درش تنها می ماند وگاهی آنقدرکوچک است که درآن خفه می شود گاهی آنقدر تیره وتار است که درآن مأیوس می شودوگاهی آنقدر عاشقانه است که با آن ، چون وحدت وجودیان،یکی می شود .

6- فکر می کنم طالبان درافغانستان معقول تر از موسولینی عمل می کنندچراکه هیچ بنایی رابنیاد نمی کنند وفقط خراب می کنند! گویی دریافته اند که درفرصت های کوتاه ،تنها بهتر است خراب کرد.

7- اگر در دوران گذشته بیست نسل درگیر یک اندیشه بودند در دوران ما هرنسل درگیر بیست اندیشه است . دریافته ام که اگر بخواهیم پیشرفت کنیم باید تمرکزمان را بیشتر روی فرهنگ بگذاریم تا روی تغیرات سیاسی . چون سیاست ، قدرت ها راجابجا می کند درحالی که فرهنگ نحوه نگرش ورفتار جامعه را تغییر می دهد.

8- درفیلم هایی که دولت ها برای توجیه جنگهای خود سفارش می دهند سربازان خودی هرکشور، همیشه خوبند ، درحالی که سربازان دشمن همیشه بدند . رحمت خدا همیشه شامل حال خودی ها می شود درحالی که دیگران نفرین شده ی خدایی هستند .

9- انسان باهوش فقط خوب نمی بیند ونمی شنود بلکه به وقتش می تواند چیزی را نبیند ونشنود .

10- کسی که ناشنوای مادرزاد یا کور مادرزاد است ودرمیانه ی زندگی به او شنوایی وبینایی داده شده قدر صدا وتصویر را می داند . ما شرطی شده ایم که ارزش چیزها را از محرومیت قبلی آن به دست آوریم .

11- این که ملل دیگر حضور سینمای هالیوود را کنترل کنندمعنی اش سانسور نیست جلوگیری ازسانسور است . وقتی جلوی دهان کسی را که جلوی دهان همه راگرفته برای مدتی آن هم تاحدودی بگیری تابقیه هم اندکی فرصت حرف زدن پیداکنند این سانسور نیست .

12- گر بشود روزی جشنواره ای ترتیب داد که در آن از هرکشوری فیلمی شرکت کند که حاوی پلان های حذف شده ی فیلم های آن کشور باشد آن وقت از طریق مقایسه ی سانسور درکشورهای مختلف می توان به یک ارزیابی جامعه شناسانه جدید رسید و روح موذی ومزاحم ملل یاحاکم برملل را شناخت یعنی از تفاوت موارد سانسور درملل مختلف می توان به تفاوت حساسیت های فرهنگی ملل مختلف پی برد .

13- خیّام ،مینی مالیست ترین شاعر دنیاست . او در حدود صد بیت شعرش همواره این مضمون را تکرارکرده که نباید حسرت گذشته را خورد یا از آینده ای که هنوز نیامده کاخ ساخت باید درزمان حال زیست – دراین لحظه گریز پا- چراکه لحظه قبل وبعد از آن تو نیست .باید نهایت لذت را از لحظه ای که در آن قرار داریم ببریم .

14- بیشتر روزنامه های ... از «جنگل ها» می کاهند وبر «جنگ ها» می افزایند ومن چه کنم که «صلح» را حتی بر «عدالت» ترجیح می دهم چراکه می پندارم ملت ها در نبود عدالت ، نیمی از هستی خود را از دست می دهند اما درنبود صلح ، همه آن را.  

15- ما قبل از آن که موجودی باشیم که «انسان» نامیده می شود درطبقه بندی موجودات زنده جای گرفته ایم .زندگی ، اصلی است که حتی انسانیت فرع بر آن است .

16- اگر از کره زمین زندگی (حیات) را حذف کنیم بامریخ تفاوتی ندارد . برخی روزنامه ها روزنامه مرگ اند نه روزنامه زندگی .از همین رو صفحه تسلیت دارند نه صفحه تولد وتبریک! طوری که اگر کسی از دور آن را بخواند خیال می کند این ، بولتن داخلی یک گورستان است وبه همان اندازه از واقعیت زندگی مردم دور است که فیلم های هالیوودی از زندگی واقعی مردم امریکا.

17- یک مسیحی واقعی غربی وقتی می خواهد مومن باشد می کوشد چون مسیح مهربان باشد  درحالی که مثلا" یک مغول واقعی وقتی می خواهد خیلی مغول باشد می کوشد همچون چنگیز خان ، نامهربان باشد وطبیعی است که مهربانی مسیح بادموکراسی ، سازگاری بیشتری دارد تا با نامهربانی مغول .

18- اگر عدم خشونت در بین مردم هند به عنوان یک اصل انسانی و دینی پذیرفته نشده بود هند به دلیل آن همه تنوع فرهنگی ، دینی و زبانی اکنون مرکز مناقشات عالم بود . اندیشه عدم خشونت ، اندیشه فردی گاندی نیست . اگر چنین بود ، گاندی دن کیشوت وار به راهی جدای از مردم هند می رفت این که شعار عدم خشونت گاندی به سرعت از طرف مردم هند اجابت می شود برای آن است که مردم هند ، پیش از اتخاذ این موضع سیاسی ، خشونت را گناه می دانسته اند درست برخلاف آنها که کوتاه ترین ومستقیم ترین راه مبارزه را خشونت می دانند .

19- درسده گذشته ی مبارزاتی ایران ، هرگاه کسی از خشونت ، مدارا ورفتار مدنی سخن گفته است خشونت طلبان او را به سازشکاری وترسو بودن متهم کرده اند وهرکس خشونت بیشتری به خرج داده ، مبارزتر قلمداد شده است .

20- ...چون طبیبان باش وبیماران سرماخورده ات راببخش که در این مرز و بوم ، بیماری روح ، به نام «حسادت» ، از بیماری جسم ، به نام سرماخوردگی رایج تر است .

21- اگر آن چه تو را درد آورده است درد همگانی است آن را درفیلمت در عکست درقصه ات فریاد کن ، اگر درد شخصی است وفقط به تو یکی مربوط است ، تحمل کن . یا اگر نمی توانی فریا نکنی ، درجایی فریاد کن که فقط چشم خودت ببیند وگوش خودت بشنود . از گوش و چشم جمعی ملل تماشاگر وشنونده استفاده یا سوء استفاده شخصی نکن .

22- می گویند پس از گرسنگی ، تنهایی ، مشکل اصلی بشر است ....